Erhan Bener - Türküsünü Arayan Adam

Erhan Bener'in veda kitabı. 2007'de hastalığın son evresinde, acı son beklenirken yazılmış bir kitap. Bener'in öyküleri var. Diyebilirim ki yazarın kullandığı ne kadar izlek varsa bu kitapta bir araya getirilmiş ve bazen gizlenen, bazen kendini açığa çıkaran bir leitmotif ortaya çıkmış. Geçmişle hesaplaşmasını da yapmış Bener, öykülerden öyle anlaşılıyor. Bence galip çıkmış. Mesela şöyle:

Asansör: Bürokrat Erhan Bener'den sivri bir devlet eleştirisi. Nereye götürdüğü belli olmayan, tekinsiz asansörler, bu asansörlerle bir yerlere giden insanlar arasında tatilden dönen çalışanımız ortamın değiştiğini görür. Darbe gibi bir şey olmuş, bütün yönetim değişmiş, bizimki de çalıştığı yeri bulmaya çalışıyor, bu arada karşılaştığı insanlar tarafından sürekli azarlanıyor. Sıradan bir memur da değil üstelik; üst düzey bir yönetici. Kutuplaşmanın ortasında kalıyor, yeniler tarafından oradan kovuluyor. Özlük hakları falan derken paparayı yemeden zar zor kurtuluyor oradan, bir taksiye atlayıp uzaklaşırken içinde bulunduğu bina da çöküyor. Kafkavari, biraz Şato gibi bir öykü. Devletin karşısında, devletin iplerini ele alanlar karşısında küçücük bir zerreden fazlası değiliz. O.

Şanslı Kedi: Tatlı bir öykü. Kadın, adam, tatil. Kadın, adamı soyduktan sonra çok sevdiğini söylediği, adamı katakulliye almasında yardımcı olan kediyi de ardında bırakıyor. Böyle bir şey.

Reçineli Düşler: Erhan Bener'in fantastik öğeler içeren öyküsü. Fantastik öğeler dediğim, rüya. Rüyaların gerçekliği, rüya içinde rüya, bu tarz. Güzel, Bener'den geldiğini düşününce tatmin edici bir olağanüstü hadise. Onun dışında büyük bir özelliği yok.

Yıldızları Kucaklayan Kız: Fakirlik manzaraları, yıldız kucaklayayım derken yerde değerli bir şey bulan küçük kız. Güzel.

Direkler: İşte, kitabın en güzel öyküsü. Başbakan tarafından yollanan önemli bir belge var, bu belge ertesi gün emir kulumuz bakan tarafından halka açıklanacak. Eğer ters teperse kendi kellesi gidecek, öbür türlü başbakan kahraman olacak. İşler böyle yürümez mi zaten?

Bu belge, çok büyük bir ekonomik anlaşmaya dair. Sakıncalı durumlar içeriyor, muhtemelen patlayacak. Bu durumda adamımız bir karar vermek durumunda. Uzayacak veya mevzuları halka anlatacak. Kararını düşünürken çocukluğuna, Ankara'ya ilk gelişine bir düş-dönüş yapıyor. Trenin penceresinden gördüğü elektrik direklerinin neden hareket ettiğini asker babasına soruyor. Baba da katı, tersliyor çocuğu sürekli. Babanın çocukken söyledikleri, devlete karşı ağır basıyor ve basıp gidiyor adamımız. Yolda arabası çevriliyor, darbe gibi bir şey olmuş. Asılıyor. Çocukken Menderes'in asılmasına da şahit olduğundan belki de aynı sehpada asıldığını düşünüyormuş anlatıcıya göre. Bener hakkında bulabileceğimiz en çok şey burada.

Bahçeler, Barakalar: Karakterler açısından Şanslı Kedi'yle bir bağlantısı olduğunu düşünmüştüm, sonradan başka bir benzerlik bulamayınca üstüne gitmedim. Yine az biraz fantastik, ev kurma öyküsü. Sıcak. Şurasını da Böcek'le olan bağlantısından -bence var biraz- dolayı alıyorum:

"Oturduğum taşın altına gizlenmiş böcekler, akrepler, otlar arasına pusu kurmuş öldürücü keneler, büğeler aklıma düşmemiş olsa, uzanıvereceğim çimenlerin üzerine, dudaklarımın arasına bir yeşil sap kıstırarak..." (s. 105)

İp Cambazı: Bu da bir garip. İp cambazı bir genç var, parasını bu yoldan kazanıyor. Bir de maymunu var: Çita. Çocuk, maymunu çok seviyor. Ailesinden kalmışmış. Yaşlıca bir kadın çocuğa abayı yakıyor, evine davet ediyor çocuğu ve evlenme teklif ediyor. Sevişiyorlar, bu sırada maymundan ayrılmak istemiyor çocuk. Dev gibi bir hizmetçi var, maymunu uzaklaştırıyor. Sabah oluyor, çocuk bir de bakıyor ki maymun ölmüş. Hizmetçi, hizmetçi dediğim de kadının eski kocası, aklını ve çükünü kaybetmiş bir adam, gebertmiş maymunu. Alıyor koca bir baltayı bizim genç, çat çat... Böyle.

Bir Otomobil Lastiğinin Otobiyografisi: Arabalarım geliyor akla. Lastik konuşuyor anlaşıldığı üzere. Cinayet var, yolculuklar var. Hoş.

Bundan sonra üç öykü daha var, biri Işığın Gölgesi'nde anlatılan dost Cemil Eren'e adanmış. Diğer ikisi Erhan Bener'in gerçeklikten kurmacaya basit ve emin adımlarla kusursuz bir şekilde yürüyebildiğinin kanıtı. Son öykü tam değil, hastalık en ağır seviyedeyken dostlara anlatılmış, zannediyorum birazcık da yazılmış bir öykü.

Böyle. Çeşitlilik katan öyküler bunlar. Aşırı başarılı olduklarını söyleyemeyeceğim ama okuduğuma memnun oldum. Erhan Bener de huzur içinde yatsın.

Ek: Bundan böyle bir de dinlediğim şeylerden bir iki koymaya karar verdim her yazıda.

70'lerin sonunda Ankara'da kurulan, Fransa'da devam eden bir macera. Diğer elemanlar Fransız. İki albüm çıkarıp dağılmışlar. Üniversitenin ilk yılında keşfetmiştim, hâlâ her gün açıp dinlerim. Jethro Tull tarzı olayları sevenler kaçırmasın.