PKD'ye dün sabah başladım, akşam vapurda bitti. Adamın kitaplarını höy diye bir kalemde okuyup bitirmek istemiyorum ama elimde değil, bitiyor. Brautigan için de aynı şeyi hissediyorum. Başka da kimse için hissetmiyorum. Büyülü Fener öykülerini basmaya devam edecekti, bu bahar üçüncü cilt çıkacak söylentisi vardı ama ne oldu bilmem. Bassanıza arkadaşım.
Hume'dan bir kıllanıyoruz zaten de palavracının kim olduğunu düşünürken tahmin etmeye açık hale geliyoruz. Olaylar olayları izler, kişiler kişileri izler ama sonuçlar her zaman kişilerle, olaylarla bağlantılı olmayabilir, yıllar yılı özene bezene kurduğumuz evrenimiz bir başkası için hiçbir anlam ifade etmeyebilir, evrenler çakışmayabilir veya biri diğerini yutabilir, daha da iyisi anlatıcı bu bakış açısını çarpıtıp bambaşka bir hikâye anlatabilir. Güvenilmez anlatıcı nanesi saatli bomba gibi, zaten anlatıcı da sürekli karakterden karaktere atlıyor ve üçüncü şahısta belirebiliyor, o zaman karakterlerden bağımsız olarak üçüncü şahıs da güvenilmezdir ve hatta belki de tek güvenilmez odur, onun kurduğu evrende ilerlemeye çalıştığımıza göre mümkün.
Fay Hume, Charley (arka kapakta ne hikmetse Charlie) Hume, Nat, eşi Gwen ve kıymetli delimiz/akıllımız Jack Isidore arasında geçen bazı şamatalı mevzular gösteriyor ki bazı insanlar deli, bazıları daha da deli ya da hayatın akışı içinde her şey normal, her şey olabilir ve olabilirliğin içinde insanın yapabileceği pek bir şey, benimseyebileceği pek bir fikir yoktur, insan sürüklenmeye yazgılıdır çünkü bazı insanlar öyledir, öyleliklerinde kalacaklardır, sanki akışın içinde değillermiş gibi, sanki bilmedikleri bir şeye dönüşmekten korkarlarmış gibi, sanki yaşamazlarmış gibi ama yaşam tam da budur onlar için; dönüşmesiz bir sürek, tanıdık mutluluklar ve mutsuzluklar, hep aynı, hep benzer, sıkılmadan hep aynı hatalar yapılır, aynı zaferler kazanılır, so it goes.
Jack'i PKD'nin personası olarak görmek hoşuma gidiyor. Zihinsel farklılıkların akıl hastalığı olarak fişlenmeye başlaması hastalar üzerinde daha iyi kontrol olanağı sağladı, muktedir neyin ne olduğunu tanımlayıp her şeyi raflardaki yerine koydu ve görev tamamlandı ama cılız da olsa muhalif sesler duyulmadı değil. Alfa Ayının Kabileleri'nde PKD ne güzel giydiriyor bu paradigmayı dünyanın başına tebelleş edenlere, "Sizsiniz ulan deli!" diye bağırdığını hayal ediyorum geçirdiği krizler sırasında. Jack'e de söyletir bunu, dümensiz insanların daha sürüklenebilir ve ölümcül -kendileri ve başkaları için- olduğunu açıklar. Gerçi giydirdiği şey normallik değil normallik görüntüsüdür; herkes kırk cepheden saldırı altında olduğu için ilişkiler, teknoloji, tüketim çılgınlığı derken haydi, beyin yandı. Soyut düşünce yandı gerçi, beyin tamamen tepkisel, güdüsel bir halde işlerliğini sürdürüyor. Yapabiliyorsak yaparız, ötesinde hiçbir fikrin, ahlaki düşüncenin yeri yoktur.
Jack, ilginç koleksiyonlarının yakılıp durmasıyla delirmemişse savaşta mutlaka delirmiştir, dünyanın ortadan ikiye ayrıldığı ikinci büyük savaşın ardından eşyalarından geriye yine pek bir şey kalmadığını görünce evden ayrıldı, piromanik ailesinden pek bir hayır gelmeyeceğini düşündü ki haklıydı. Kız kardeşiyle eniştesinin gelip kendileriyle birlikte yaşamasını istedikleri zaman onlara uydu ve Fay'in zevkine göre sıfırdan inşa edilmiş, döşenmiş evin daimi misafiri oldu. Bundan önce marketlerin kampanya broşürlerini istifledi, çocukluğundan itibaren çok kitap okudu ve kitapları hep yakıldı, Fay'le de bir türlü geçinemediler, tabii bunda Fay'in delilikten, normun dışında olandan ölümüne korkmasının payı büyük.
Charley Fay'e pek vurmazdı ama ped almaya yollandıktan sonra kendini tutamayıp bir tane ekledi. Pedi alırken yaşadığı sıkıntı trajikomiktir; erkeklerin dünyasına ait olmayan bir nesne adamı fena irrite eder, sanki zayıflığın bir mabedini tutar elinde. Eh, eşinin huyunu da bildiğinden daha fazla dayanamaz ve fiziksel şiddete başvurur. O zamana kadar kimseye tek fiske vurmuş değildir ama yavaş yavaş kendi olmaktan çıkar, farklı bir tür deliliğin eşiğine gelir. Charley iyi kötü bir fabrikanın sahibidir, güzel para kazanır ve parayla birlikte bütün enerjisinin de Fay tarafından sömürüldüğünü görmekte çok geç kalır. Fay'in baskın karakteri adamı sindirir, patlama anları da birikmiş enerjinin dışa atılmasını sağlar ve sömürüyü sürdürür. Charley üniversite okumadığı için Fay kadar iyi konuşamadığını, konuşabilse her şeyin çok farklı olabileceğini düşünür ama olaylar karışana kadar idare eder. Estetik bir zevki yoktur, her şeyi maddi açıdan görür ama çoğu şey gibi bu da bir palavradan ibarettir; karısı başka bir dünyanın mümkün olabildiğini sembolize etmesinden korkarak Charley'nin iş yerinde beslediği kediyi yok eder. Öldürür muhtemelen. Adamın başka bir nesneyle ilişki kurmasını istemez, sadece kendisi ve ihtiyaçları olacak. Charlie Fay'in bankasıdır, ne eksik ne fazla.Fay... Tam bir katliamcı. Çocuk yetişkin. Merakı sonsuz ama hiç var olmamış gibi kısa ömürlü. Vamp, kasabanın erkekleri Fay'i görünce iç geçirir. Normları iyi bilir ama içerikten haberi yoktur; Katolik köhneliğin son temsilcisine göre evlilik bir yeminle ölüme bağlanır ama geri kalanı güdülerle alakalıdır. Sadakat ölümedir, eşe değil. Nat tam bu noktada devreye girecek ama Fay'i biraz daha anlatayım. Pragmatist, işine ne gelirse. Spor salonunda vücudunu güzelleştirir, psikoloğuna yüzlerce dolar öder ki psikoloğu da kündeye alıp adama duymak istediklerini söyletir. Üniversite okuduktan sonra bir iki iş tecrübesi olur ama yaşam standardı yükselmez, Charley'le tanışana kadar.
Nat ve eşi Gwen. Kıt kanaat geçinen bu genç çiftin hayalleri vardır ama sevgileri yoktur, Nat kanadında durum bu. Gwen'in Nat için anlamına değinilmez, mühim olmadığı için olabilir. Nat ve Fay arasında önce münakaşalı bir ilişki kurulur ama Charley'yi başından atmak isteyen Fay dümeni kurmuştur bile, Nat'in nereye çekilse oraya gidecek doğasını kavrar ve adamın evliliğini yıkar, Charley'nin kalp krizi geçirmesine ve daha sonra intiharına sebep olur falan.
Metnin en çarpıcı kısmı, palavralarla okuru bilinmeze soktuktan sonra belli bir noktada olayları aydınlatmaması, belki de beklendiği gibi karmayı ortaya çıkarmamasıdır. Jack'in ihaneti bütün kasabaya ifşa etmesiyle birlikte "kötülerin" cezasını bulacağı umulur, öyle bir şey olmaz. Charley'nin evin yarısını Jack'e bırakmasıyla Nat'le Fay'in ıstırap çekecekleri, Jack'in varlığının onları rahatsız edip bir noktada ayrılmalarına sebep olacağı düşünülür, hatta bu konuda evin giderlerini karşılamak için Jack'in iş arayışına da önemli bir bölüm ayrılır ama yine böyle olmaz. Jack evin hissesini Fay'e satar. Charley'nin intikam planı suya düşer.
Nat'in düşünceleriyle romanı bağlayıp bitiriyorum. Nat kardeşimiz her şeyin farkında, nasıl bir tuzağa düştüğünün de farkında, hatta Gwen'e pislik gibi davranıp bin bir yalan söyleyerek boşanmalarının ardından neye dönüştüğünü sorgular da. Fay'in son derece açık politikası yüzünden acı çekmesine rağmen, neye dönüşeceğini bilmesine rağmen bir noktadan sonra düşünmeyi bırakır ve belirsizliğin olmadığı -Fay'in fikirleri son derece açıktır; ikisi de birbirini sever ve Nat yavaş yavaş Charley'ye dönüşür- şeffaf bir dünyaya adım atar. O an için şeffaf. Gelecek son derece karanlıktır. Binlerce "belki" var; belki Nat mutsuz olacak, belki Fay mutsuz olacak, belki sömürülmek Nat'in hoşuna gitmeyecek. Sadece sürüklenir Nat, bilinçli olduğunu düşündüğü anda bile. Sadece düşünür ve uygular Nat, sürüklendiğini düşündüğü anda bile. Palavraları yorumlayın, sanırım okur için de sonsuz "belki" var bu romanda.
Jack'in katıldığı çok deli bilimkurgusal, uzaylı istilası bekleyen ve 23 Nisan'da dünyanın yok olacağını bilen grup hem o dönemin kafayı yemiş, kültlere sarmış insanlarını, hem de bir şeyin gerçekleşip gerçekleşmeme ihtimalinin eşit olduğu, her şeyin mümkün ve hiçbir şeyin olası olmadığı bir dünyayı simgeler, PKD'nin anlatı dünyasını.
Vallahi müthiş, edinilse ne güzel.
Gönlümün efendisi de ortamlara yeni şarkı salmış. Şabloncu mabloncu, türe bir yenilik getirmemekle suçlanırsa suçlansın, Steven Wilson güzel bir insan.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder