Joe Hill - İtfaiyeci

Kodlar üzerinden ilerlediği ve birkaç çapağı olduğu için King'in ilk dönem metinlerinin günümüzde yazılmış hali dersem çok da ileri gitmiş olmam, okuduğuma pişman olduğumu söyleyebilirim hatta, çünkü okumak için çok az zaman ve okunacak çok şey var. On yıl önceki halim bunu söylediğim için tokadı basardı ama üzgünüm, bu türün öngörülebilir olaylarla dolu metinleri için daha fazla zaman harcamak istemiyorum artık. 700 sayfadan sonra King'in evladı Joe Hill hakkında bir fikir edindim, çevrilen başka bir şeyini okuyacağımı sanmıyorum. Kuru macera isteyenler içinse dört dörtlük bir roman. Sonuçta distopik bir dünyanın yavaş yavaş belirişine, karakterlerin karşılaştıkları zorlukları atlatma çabalarına şahit olmak falan, eh, George R. R. Martin'in arka kapaktaki övgüsüne de bakarsak heyecan verici bir deneyim. Martin'in dediklerine bakıyorum, "soluk soluğa bir roman" diyor. Tam öyle değil, şişirme bölümler kurguyu baltalıyor. Örneğin esas kız Harper'ın kardeşiyle olan muhabbeti son derece lüzumsuz. İnsanlar meşale gibi yanmaya başladıkları sırada kendisine sığır gibi davranan eşi Jakob'dan hamile olan Harper kardeşini arayarak yanına gelip gelemeyeceğini soruyor ve bu sırada kardeşin zamanında bir progressive metal grubunda müzisyenlik yaptığından karakterine kadar pek çok bilgiye boğuluyoruz, kardeşin eşiyle muhabbetinden de ikilinin ilişkilerinin niteliklerini öğreniyoruz ama neden? Bilmiyoruz, çünkü onca yüz sayfa boyunca bir daha karşımıza çıkmıyor bu ikisi. Harper'ın yanlarına gelmesine izin vermiyorlar, Harper kendisini kibrite dönüştürebilecek mantarı kapmış ve aile kendini korumaya çalışıyor, kadını istemiyorlar yanlarında. Bu kadar. O zaman neden bunca uzun bilgilendik? Harper'ın anlatı boyunca sergileyeceği davranışların anlaşılabilmesi için -anlaşılacak pek de bir şey yok ya, hayatta kalmaya çalışıyor işte- kardeşinin üzerinden bir temel oluşturulmuyor, azıcık önem teşkil eden bir rolü yok kardeşin, o zaman neden? İkinci bir mesele de Jakob'la Harper'ın ilişkisi. Kod bayağı işte; en iyi dostlardan en iyi düşmanların doğacağına dair bir şey ama evliliklerinden düşmanlıklarına her şey iğreti duruyor. Tamam, dünyanın sonu her zaman gelmez ve bir insanın dünyanın sonu gelirken davranışlarının değişip değişmeyeceğini, sona nasıl bir tepki vereceğini bilemeyiz ama çok keskin, derinliksiz değişimler, tepkiler, bir sürü şey var burada. Sevişme sekansları aralarındaki müthiş uyumu gösteriyor sözde, sonrasında hastalığı kaptıkları zaman Jakob'ın çok yüzeysel bir şekilde değişmesi, Harper'ın dümdüz tepkileri ve düşünceleri bu iki önemli karakteri kağıttan bir karakter haline getiriyor. İncecik bir katman, eğilip bükülebilir, neredeyse karikatür niteliğine sahip. Başka birçok çapak var da bu ikisi yeter. Ha, İtfaiyeci'yi de anayım. Kitabın adı kesinlikle İtfaiyeci olmamalıymış. Odakta değil ki İtfaiyeci/John. Başlarda gizemli bir karakter olarak ortaya çıkıyor ama sonrasında akışa entegre ediliyor, vücudundaki mantarı kontrol altına almış sıradan bir adam olarak beliriyor. Ağırlığının hissedildiği bölümler var ama kitap adı haline gelecek kadar da değil.

Harper çocuk hemşiresi, çalıştığı mekanın penceresinden gördüğü kadarıyla bir adamın tutuşmasıyla başlıyor olay. Adam alev alıyor, iki büklüm olana kadar yanıyor, ölüyor sonra. Haberlerde bu yanma olayları var, insanlar teker teker tutuşmaya başlıyor. Mevzunun ne olduğu tam bilinmezken hastaneye bir itfaiyeci geliyor, yanında küçük bir çocuk. Sıra var, arbede çıkıyor ve çocuk sonunda ameliyat ediliyor, sonra ortadan kayboluyor. İtfaiyeci'yi ilk burada görüyoruz, getirdiği çocuğun ve kendisinin kim olduğu, hastaneye neden geldikleri çok daha sonra, anlatının ilerleyen bölümlerinde komün yaşamına geçildiği sırada ortaya çıkıyor ama başlarda her şey bir gizem perdesinin ardında. İtfaiyeci'yi bir kez daha görüyor Harper, sonrasında hastalık kendisiyle Jakob'a bulaştığında Jakob'ın kafayı yiyip birlikte intihar etme fikrini hayata geçirmeye çalıştığı zaman Harper'ı kurtarana kadar bir daha görünmüyor. Jakob'ın aşık olunacak bir adamdan pislik birine dönüşümü sallantılı; adamın içindeki pisliği göremeyen -bu görememe olayı Harper'ın yüce duygularına, çocuklarla uğraşısına paralel olan kurtarıcı rolüne bağlanıyor ama yok, yine olmuyor, çünkü geçişler çok hızlı- Harper'ın psikolojik durumu da tutarlı değil. Hamile kalmasıyla birlikte berrak bir bilince kavuştuğu, sağlıklı kararlar alıp insanları daha geniş bir çerçeveden değerlendirmeye başladığı söylenebilir, mantıklı kararlar almaya başlamasını belki buraya bağlayabiliriz. Zorlarsak. Neyse, sporun kaynağı konusu paranoyak dünyamızı çok iyi özetliyor bir yandan; IŞİD'in işi olduğu söyleniyor, buzulların erimesiyle ortaya çıktığı söyleniyor, pek çok iddia var ama kimse bir şey bilmiyor. İnsanlar delirmiş gibi davranıyorlar, etraflarına zarar verip tutuşmaya başlıyorlar. Şifayı kapan insanlarda "Ejderpulu" denen bir nane beliriyor, sarı noktalı şeritler. Belli bir süre içinde ölüm kaçınılmaz ama bu yangından kurtulan insanlar var, spor insan bedeniyle kurduğu ilişki üzerinden maniple edilebiliyor ama bunu yapabilmek için psikolojik ve sosyal olguların doğru bir şekilde anlaşılabilmesi şart, yoksa spor daha iyi bir konağa geçebilmek için külleri kullanmak zorunda kalıyor ve sömürdüğü bedeni yakarak havaya karışıyor, başka bir konağa ulaşmak için. Sporun doğasıyla ilgili İtfaiyeci'nin söyleyeceği çok şey var, kendisi bir mantarbilimci ve hastalığın doğasını çok iyi bildiği için insanlara sihir gibi gelen niteliklere sahip. Anka yaratabiliyor, düşmanlara karşı bu ateşten kuşu kullanarak üstünlük sağlıyor, bir de optik zamazingolar yaratarak insanları korkutup kaçırabiliyor falan. Bu iyi ama karşı tarafta böylesi özelliklere sahip biri yok, dengesizliği bu durum yaratıyor. Marlboro Adam denen, hastalıklı insanların katledilmesi için altıncı hissini kullanarak saklananların yerini sezen bir ruh hastası mevcut ama ağırlığını koyamıyor bu adam, İtfaiyeci kadar kuvvetli bir karakter olarak çıkmıyor karşımıza.

Sporun insan vücuduyla kusursuza yakın bir birleşimi var, arada derede beynin hangi bölgelerinde faaliyet gösterdiği, karbon bazlı yaşam formumuzun hangi özelliklerini kullanarak geliştiği inceleniyor. Biraz The Walking Dead dünyasının bilinmeyenlerine sahip aslında ki TWD de metnin bir yerlerinde geçiyor, anlatıyla çizgi romanın dünyası yakınlaştırılıyor böylece. Metindeki ağırlıklarını bir yana koyarak konuşayım, iki dünyada da "Governor" tipi adamlar var, kaçanlar, kovalayanlar, hastalıklıları öldürenler ve hastalıkla mücadele edenler var. Tipik bir distopya işte; bu metindeki aksiyon ağırlığı karakterleri tek boyutlu olmaktan öteye götürmüyor. İtfaiyeci'yle Harper arasında doğan aşk, Hershel'ın bu metindeki dengi olan rahibin dünyayı öpücüklerle sağaltmaya çalışması ve daha pek çok şeyin başka metinlerde karşılıklarını görebilirsiniz, maceranın kendisi ve karakterleri oldukça eski. Hill'in teşekkür ettiği kişiler arasında babası var tabii, aslında teşekkürden çok daha fazlasını borçlu. Mahşer'in kötü bir baştan yazımını ortaya çıkardığı için özür bile dileyebilir aslında.

Olay örgüsüne değinmeyi pek istemiyorum, kovalamacalar ve komün içindeki gizemlerin açığa çıkması pek bir yenilik taşımıyor, o yüzden hastalık hakkında birkaç şey söyleyip bitireyim ama aklıma gelmişken yazmalıyım, Jakob'ın yazdığı bir roman var ve pek bir halta da benzemiyor söylenene göre. Jakob bu romanı Harper'dan gizlemiş, kadına okutmamış. Sonradan Harper romanı buluyor, okuyor ve bir köşeye atıyor. Bu roman bahsi aralarındaki ilişkiyi daha görünür bir hale getirmiyor, ilişkiyi anlatıcı için derinleştirmiyor, bu roman bahsi ne işe yarıyor o zaman? Bilmiyoruz. Neyse, aslında mantar hakkında da söylenecek pek bir şey kalmadı ya da bu metinle daha fazla uğraşmak istemiyorum. Ne diyeyim, Stephen King'in oğlu yazmış, bir şans verin ama çok bir şey beklemeyin. Türü sevenlerin çok hoşuna gider de ben sağlam bir yenilik olmadığı sürece daha fazla katlanamayacağım sanırım bu mevzulara. Benden bu kadar.

Ek: Yine dizgi hatası. Çok sayıda. Çatı uyuşmazlığından can çekişen cümleler, eksik sözcükler yüzünden topallayan anlamlar, bir dünya şey.